Firmy zobowiązane do ograniczenia emisji metanu do atmosfery

„`html

Nowelizacja prawa geologicznego i górniczego w zakresie redukcji emisji metanu

W kwietniu Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy dotyczącej prawa geologicznego i górniczego, mający na celu dostosowanie krajowych przepisów do wymagań Unii Europejskiej w sferze zmniejszania emisji metanu w szeroko pojętym sektorze energetycznym. Zgodnie z założeniami, prezes Wyższego Urzędu Górniczego ma uzyskać uprawnienia do monitorowania i egzekwowania realizacji wspólnotowych przepisów odnoszących się do emisji metanu. Przepisy będą mieć zastosowanie wobec emisji pochodzących z działań poszukiwawczych, rozpoznawania i wydobycia węglowodorów na lądzie oraz morzu, magazynowania gazu ziemnego w podziemnych, bezzbiornikowych magazynach, jak również wydobycia węgla brunatnego oraz kamiennego, w tym odmiany koksującej. Aktualnie projekt jest rozpatrywany przez komisje sejmowe.

Skala i źródła emisji metanu w Polsce i na świecie

Sektor energetyczny w Polsce odpowiada za ponad połowę emisji metanu do atmosfery. Konieczność kolejnych regulacji w zakresie emisji tego gazu wynika z faktu, że jest on drugim – po dwutlenku węgla – najważniejszym czynnikiem wpływającym na nasilenie globalnego ocieplenia. Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) szacuje, iż metan odpowiada za około 30% wzrostu średnich temperatur notowanego od początku ery przemysłowej. Redukcja emisji tego gazu jest kluczowa dla ograniczenia krótkoterminowego wzrostu globalnej temperatury oraz dla poprawy jakości powietrza.

Według IEA rocznie na świecie do atmosfery trafia blisko 354,4 mln ton metanu. Największy odsetek, 41% przypada na sektor rolniczy, 39% generuje energetyka, natomiast 18% stanowią emisje związane z odpadami. W Europie udział w globalnej emisji metanu jest relatywnie niski – wynosi około 7,5% (26,6 mln ton gazu), przy czym dominującym źródłem w Europie jest rolnictwo (45%), odpady (32%) i energetyka (21%).

Struktura źródeł emisji metanu w Polsce różni się znacznie od reszty kontynentu. Z prawie 1,9 mln ton uwalnianych w kraju, aż 51% pochodzi z sektora energetycznego, 32% z rolnictwa, a 16% z sektora odpadowego. W energetyce największy udział mają:

• Emisje towarzyszące eksploatacji i zużyciu węgla energetycznego (32,3%)
• Wydobycie węgla koksowego (27,8%)
• Obiekty nieczynnych kopalń oraz inne podobne źródła (16,8%)
• Bioenergetyka i pozostałe emisje z węgla
• Rurociągi przesyłowe gazu, instalacje LNG, wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego – po kilka procent każda

Potencjał i wyzwania w ograniczaniu emisji metanu

Z analiz IEA wynika, że aż 59% emisji metanu pochodzącej z kopalń można będzie zredukować, z czego około 19% potencjalnej redukcji możliwe jest do osiągnięcia bez dodatkowych nakładów finansowych. Znacznie trudniejsze okazuje się ograniczenie emisji metanu pochodzących z rolnictwa.

Działania spółek górniczych i energetycznych dotyczące emisji metanu

W Polsce rolę w zakresie ograniczeń emisji metanu odgrywają m.in. spółki giełdowe, takie jak JSW wraz z jej grupą kapitałową. Kopalnie Jastrzębskiej Spółki Węglowej w ubiegłym roku wyemitowały 208 tys. ton metanu, wobec 212 tys. ton rok wcześniej. W największym stopniu źródłem tych emisji są szyby wentylacyjne oraz stacje odmetanowania. Spółka deklaruje przestrzeganie wszystkich wymogów pomiaru i raportowania emisji.

Emisje metanu powstają jako różnica między wydzieloną podczas wydobycia ilością gazu, a skutecznością działań odmetanowania. Wskaźnik metanowości poszczególnych rejonów wydobywczych może różnić się znacząco, nawet od kilku do 100 m³/min. Efektywność odmetanowania zależna jest od skuteczności systemów obsługujących aktualnie eksploatowane ściany.

Nowe inicjatywy i technologie ograniczające emisję metanu

JSW realizuje obecnie program zwiększania efektywności odmetanowania, co w praktyce przekłada się na redukcję ilości metanu uwalnianego przez szyby wentylacyjne. Celem koncernu jest osiągnięcie średniej efektywności odmetanowania na poziomie 50%. Pozyskany gaz wykorzystuje się do produkcji ciepła i energii elektrycznej w układach kogeneracyjnych. Koszt realizacji programu w minionym roku wyniósł 52 mln zł, a całość przewidziana jest do roku 2028, z budżetem 400 mln zł. Strategia zakłada ograniczenie śladu węglowego o 30% do 2030 roku oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej w roku 2050.

Szczególnym wyzwaniem pozostaje niskie stężenie metanu w powietrzu wentylacyjnym kopalń – średnio 0,23% przy optymalnym poziomie do technologicznego wykorzystania powyżej 1%. Przy konieczności ograniczenia emisji metanu z szybów wentylacyjnych, JSW wskazuje na potrzebę budowy instalacji wyłącznie do utylizacji metanu. Obecnie brak jest w Polsce i Europie systemowych rozwiązań czy zachęt do redukcji emisji tego gazu, jednak spółki podejmują działania by minimalizować uwalnianie metanu do atmosfery i optymalnie wykorzystywać już ujęty gaz.

LW Bogdanka monitoruje emisję metanu na wszystkich szybach wentylacyjnych, przez które powietrze po przewietrzeniu wyrobisk trafia do atmosfery. Badania nie wykazały obecności metanu, jednak spółka współpracuje z Państwowym Instytutem Geologicznym nad opracowaniem dokładnej metody szacowania i raportowania tych emisji zgodnie z unijnymi wymaganiami. Obecnie trwa również aktualizacja polityki klimatycznej i strategii ESG firmy.

Podobnie grupa KGHM, wydobywająca rudę miedzi, nie wykazała obecności emisji metanu podczas eksploatacji złóż. Emisje związane z eksploatacją silników spalinowych mają marginalne wielkości i nie przekraczają progów wymagających obowiązkowego raportowania.

Unimot dostosowuje się do nowych regulacji UE dotyczących obowiązkowego pomiaru, monitorowania, raportowania i naprawy wycieków metanu w segmentach dystrybucji oraz terminali LNG. Spółka wdraża odpowiednie procedury, które zostaną szczegółowo opisane w przyszłych raportach zrównoważonego rozwoju.

Grupa Azoty raportuje emisje metanu na bieżąco, choć są one znikome, gdyż gaz niemal w pełni wykorzystywany jest do produkcji amoniaku. Za rok 2024 spółka stosuje nowy standard sprawozdawczy, publikując wyłącznie zsumowany ślad węglowy, bez podziału na poszczególne gazy cieplarniane.

1. JSW inwestuje w programy zwiększające efektywność odmetanowania i zagospodarowanie pozyskanego gazu.
2. Bogdanka koncentruje się na precyzyjnym pomiarze emisji i wdrażaniu unijnych standardów raportowania.
3. Inne koncerny również dostosowują własne procedury do nowych wymagań prawnych i szeroko monitorują wpływ na środowisko.

„`