Emerytury przyszłości: Jak oszczędzać, by mieć więcej na starość? Możemy liczyć tylko na 1/5 pensji

Aktywa finansowe funduszy emerytalnych w Polsce są niższe od takowych w głównych państwach UE – wskazał Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) w Miesięczniku Makroekonomicznym. Dodał, że w kolejnych latach zmaleją i tak niskie w Polsce stopy zastąpienia.

Polski Instytut Ekonomiczny zwrócił uwagę, że zgodnie z danymi Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) aktywa funduszy emerytalnych w Polsce w 2022 r. stanowiły 5,2 proc. PKB, podczas gdy w Niemczech było to 6,5 proc., a w Hiszpanii, Francji i Włoszech około 8,5 proc. PKB. „Portfel emerytalny odróżnia kompozycja bazująca wyłącznie na akcjach spółek. OECD wskazuje, że w państwach UE od 35 proc. do 55 proc. aktywów stanowią obligacje Skarbu Państwa, ale w Polsce udział ten jest znikomy po reformie OFE” – oceniono w publikacji PIE.

Dodano, że do tej pory zniwelowanie różnicy do krajów Europy zachodniej utrudniała negatywna realna stopa procentowa – aktywa funduszy emerytalnych we wszystkich państwach OECD straciły na wartości po wzroście inflacji w 2022 r. Oceniono również, że w kolejnych latach zmaleją i tak niskie w Polsce tzw. stopy zastąpienia, czyli relacje między emeryturą a średnią wysokością pensji w czasie aktywności zawodowej.

Stopy zastąpienia

Przypomniano, że wyliczony przez OECD współczynnik stopy zastąpienia dla osób zarabiających średnią krajową wyniósł w Polsce w 2022 r. 29,3 proc. i był zdecydowanie poniżej średniej dla państw UE – 54,8 proc. Najwyższe stopy zastąpienia odnotowano w krajach południowej Europy – w Grecji i Hiszpanii – gdzie wyniosły one powyżej 80 proc. Z kolei słabsze niż w Polsce wyniki odnotowano w przypadku większości państw Europy Środkowo-Wschodniej – wskazał PIE.

Wpływ sytuacji demograficznej

Wartość ta – jak zauważono – uzależniona jest od sytuacji demograficznej, która odpowiada za wielkość świadczeń otrzymywanych w ramach pierwszego filara. Zwrócono uwagę, że zmniejszenie stóp zastąpienia będzie efektem zmian zachodzących na rynku pracy.

System emerytalny a sytuacja na rynku pracy

Wyjaśniono, że do zobrazowania tego procesu najczęściej wykorzystuje się tzw. współczynnik obciążenia systemu emerytalnego, czyli przelicznik liczby osób w wieku ponad 65 lat na 100 mieszkańców. Według danych OECD w Polsce wskaźnik ten wynosi średnio 31,8 osoby, a więc jest niższy od średniej dla Unii Europejskiej, gdzie wynosi 36,1, a także m.in. Niemiec z wynikiem 37,4 oraz Francji, gdzie jest to 38,1.

Rekomendacje

Wzrost tego wskaźnika ma być widoczny w większości państw Unii i innych gospodarek rozwiniętych, a zjawisko to przełoży się na mniejsze świadczenia emerytalne. „Ubytek ten da się rekompensować przez dobrowolne oszczędzanie, np. w ramach kont IKE czy IKZE. Programy te wciąż mają jednak raczej niszowy charakter – na koniec 2023 r. znajdowało się na nich około 27 mld zł. Konta IKE prowadził niecałe 1 mln osób” – wskazali autorzy raportu PIE.